Het Colosseum voorbij

Een van de leukste dingen van wonen in het buitenland is de voortdurende uitdaging die de taal biedt.

Zo kom je er bijvoorbeeld achter, dat sommige woorden die je in het Nederlands vaak gebruikt geen equivalent in het Italiaans hebben. Heb je last van een kater, dan kun je dat niet met één woord aanduiden: je lijdt aan de postumi della sbornia, de effecten van dronkenschap. Soms worden ze kortweg aangeduid met de postumi of je vertelt je vriend de dag erna dat je je nog steeds niet goed voelt (Sto ancora male). Een eenduidig woord als het onze of als het Engelse hangover is er dus niet.

En wat dacht je van een terras? Hoeveel terrasjes kent het zonovergoten Italië wel niet? Tafels en stoelen vóór een café of restaurant. Vergeet het maar. Ze hebben er geen woord voor. En terrazza dan? Nee, dat wordt bij uitstek gebruikt voor een dakterras. Je zegt niet ‘Laten we op dat terras gaan zitten’ als je het hebt over een zitje op straatniveau. Je zult het moeten doen met iets als spazio fuori (‘plek buiten’) of tavolini all’aperto (‘tafeltjes in de openlucht’).

Andersom bestaan er ook woorden in het Italiaans die je in het Nederlands niet hebt. Zo noem je de kring rondom een opgedroogde vlek een alone. Er is zelfs een woord voor het binnenste van het brood: als iemand een broodje hamburger voor je maakt, kan het goed zijn dat de mollica er van tevoren uit is gehaald. Dan passen de ingrediënten beter in het broodje. Jammer, als je juist van het ‘hart’ van het brood of het ‘zachtste stuk’ houdt. Een knoopsgat is natuurlijk het gat waar een knoop doorheen kan, maar in Italië is daar een apart woord voor, de asola. In de categorie ‘Mooie Italiaanse Woorden Zonder Nederlandse Tegenhanger’ hoort eigenlijk ook een woord als ovetto thuis. Dat is het stoeltje waarin een baby ligt. In Nederland wordt dit vaak Maxi Cosi genoemd, het Italiaans gebruikt in plaats van deze onpersoonlijke merknaam echter een schattig woord als ‘eitje’. Kinderen die een opstel maken tot slot, moeten van de juf vaak eerst een scaletta schrijven: met ‘trappetje’ wordt hier een opzet bedoeld en hetzelfde woord gebruikt een muzikant voor zijn speellijst.

De laatste interessante groep is die van woorden die bestaan uit een werkwoord en een zelfstandig naamwoord. Wat moet je je daarbij voorstellen? Een tergicristallo ‘wist het raam’ (ruitenwisser) en de guardaroba ‘bekijkt de kleding’. Met een cacciavite kun je schroeven ‘wegjagen’ en de schiaccianoci kraakt noten (tevens vaak met Kerstmis in het theater opgevoerd). Als er al een verschil is met het Nederlands, is dat in deze categorie dus minimaal. Maar toch leuk, nét anders. Vooral deze ter afsluiting, scolapasta: een vergiet is in een land als Italië natuurlijk hét keukenmiddel waarmee je ‘de pasta afgiet’.